Akademik camianın en önemli etik problemlerinden biri olan intihal, günümüzde var olan teknoloji araçları ile çok kolay ve hızlı bir şekilde tespit edilebilir bir hal aldı. Ayrıca, bir çok akademik kurum ve yayıncılık faaliyeti de hazırlanan yayınların öncelikle intihal durumunu incelemeye başladı. Artık neredeyse tüm enstitüler, intihal raporu olmayan ve intihal değeri belli bir derecenin altında olmayan tezleri kabul etmiyor diyebiliriz.

Yazar, intihal çukuruna bazen bilmeden de düşülebiliyor. Örneğin, doktora gibi uzun soluklu gerçekleştirdiğiniz çalışmalarda, ara ara çıkardığınız yayınlar sizi intihal kuyusuna çekiyor. Tabii kendi yayınızdan da kaynak göstermeden alıntı yapmanız intihal kapsamına giriyor. O nedenle, uzun soluklu bilimsel çalışmalar esnasında, yapılacak çalışmalar da bu duruma da dikkat etmek büyük önem taşımakta.

İntihal Yöntemleri

İntihal hem niyet bakımından hem de boyut bakımından farklılık göstermektedir. İntihal içerisinde kasti davranışları barındırdığı gibi unutmayı, yanlış anlaşılmayı veya hatalı kullanıma kadar bir çok farklı tipi içinde barındırmaktadır. Bunları aşağıdaki başlıklar altında gruplayabiliriz.

1. Kendinden intihal
   • Bir yazarın eserinde açıklamış olduğu görüşleri uygun bir şekilde atıfta bulunmadan ve kaynak göstermeden başka bir eserden kullanması.
2. Bilinçsiz intihal
   • Bir yazarın intihalden kaçınmak için gerekli becerilere sahip olmamasından kaynaklanır. Başkasına ait fikirleri, bulguları özümser ve kendisine aitmiş gibi zannetmesinden dolayı ortaya çıkar.

İntihale Başvurma Sebepleri

Genel olarak aşağıdaki başlıklar altında sıralanabilir.

• Kolayca yapılabiliyor olması,
• Tembellik,
• Beklentiler,
•  Zayıf bir çalışmayı güçlendirmek,
• Statü kazanma çabası,
• Kötü zaman yönetimi

İntihal Tespit Araçları

Kabul etmemiz gereken diğer bir husus; internetin koca bir evren olması. Yayın hazırlarken fark etmeden bu dünya içerisinde kaybolabiliyorsunuz. Yolunuzu kaybetmemek adına da, intihal programları büyük önem taşıyor.

O nedenle, bu kuyuya düşmemek için dikkatli ve hazırlıklı olmak önemli. Bu noktada, pratik ve erişmesi kolay, farklı nitelikteki bir çok araç elimizin altında. Şimdi bunları size tek tek anlatacağım.

Bir de daima göz önünde bulundurmanız gereken bir durum; bu yazılımlardan elde edilen raporlarda bildirilen ihlaller intihalin büyüklüğü olarak ifade edilmemelidir. Onun yerine “intihal şüphesi” olarak ele alınmalıdır. Çünkü yazılımların her tespiti direk intihal olmayabilir.

1.Turnitin

Akademik camia tarafından en çok bilinen kabul gören araçlardan biri. Bir çok üniversitede bu yazılım, lisanslı olarak mevcut. Genellikle, kütüphaneler üzerinden de akademisyenlere erişim hakkı tanınıyor. Benim de gerektiği takdirde kullandığım yazılımlardan biri. Özellikle, öğrencilerin ödevlerini, makalelerini değerlendirmek için pratik bir çözüm sunuyor. Bir çok üniversite kütüphanesinin kendi insiyatifleri ile hazırladıkları eğitim rehberleri mevcut. Boğaziçi Üniversitesi Kütüphanesinin de hazırladığı güzel eğitim kaynakları mevcut.

Sisteme yüklenen her türlü doküman, çok geniş bir veri havuzdaki kaynaklarla otomatik olarak karşılaştırılır ve alıntılar, benzerlikler, usulsüz kaynak kullanımları tespit edilerek bir benzerlik raporu oluşturulur. Veri havuzundaki kaynaklar hem çevrimiçi hem de çevrimdışıdır. Bu araç üzerinde Türkçe çalışmaları da rahatlıkla tarayabilirsiniz.

Tez benzerlik raporları için genellikle Turnitin tercih edilmektedir.

Aman DİKKAT! Turnitin’e yüklenen çalışma, tarama sonucunda Turnitin’den kaldırılmalıdır. Aksi takdirde, aynı çalışma üzerinden yapılacak taramalarda benzerlik oranı daha yüksek çıkacaktır.

2.iThenticate

Akademik camia içerisinde, popüler olan diğer araç, iThenticate’dir. ULAKBİM tarafından yalnızca öğretim üyelerinin hizmetine sunulmuştur. Turnitin’den farklı olarak, iThenticate ile kontrol edilen yayınlar, sistemin veri havuzuna eklenmemektedir. O nedenle tarama sonrasında, yayını sildirmeye gerek yoktur. Yine, Boğaziçi Üniversitesi Kütüphanesinin hazırladığı eğitim kaynakları arasında iThenticate hakkında detaylı bilgi bulabilirsiniz. Aynı Turnitin gibi Türkçe desteği mevcuttur. Türkçe yayınlar üzerinde de tarama yapar.

Bu iki büyük yazılımdan sonra web üzerinden çalışan ve erişimi nispeten daha rahat olan araçları anlatayım. 

1. grammarly

Çok popüler bir ingilizce imla kılavuzu ve intihal kontrol aracıdır. Yaklaşık 205 farklı türde İngilizce gramer hatanızı bulup size düzeltme uyarısı yapmaktadır. İntihal ile ilgili 8 milyardan fazla akademik yazıyı tarayıp dakikalar içinde size rapor olarak sunmaktadır.

2.PlagScan

Ekonomik kullanım paketleri olan, taradığı kelime başına ücretlendirme yapan pratik ve hızlı bir web tabanlı araçtır.

3.Whitesmote

Yine Grammarly gibi çalışan hem gramer düzeltici hem de intihal kontrolü yapan bir araçtır. Sadece dokümanlar, makaleler üzerinden değil internet siteleri ve internet içerikleri üzerinden de kontrol yapabilir.

4.plagiarismcheck

Ücretsiz kullanımda en geniş olanakları sunan araçlardan biridir. Sayfa başına ücretlendirme sunmaktadır.

5.Plagium

Sadece web üzerinden değil aynı zamanda sosyal medya siteleri üzerinden de benzerlik araştırması yapan bir araçtır.