Likert Ölçeği Nedir? Likert Nasıl Kullanılır?

Katılımcıların ifade hakkında görüşlerini ölçen tek boyutlu, kapalı uçlu psikometrik bir anket sorusu türüdür. Özellikle nitel araştırmalarda likert skalaları, katılımcılardan istenen derinlik seviyesine bağlı olarak yanıt toplanmasını sağlar.
Bu keşif için tarihsel yolculuğumuzda 1932 senesine gidiyoruz. Psikolog Rensis Likert, bireysel tutumları sistematik olarak ölçebilmek için bu ölçeği keşfetmiştir.
Malumunuz olgulara yönelik tutumları keşfetmek oldukça zorlu bir işlemdir. İstatistiksel analiz için de yapılması gerekli bir zorunluluktur.
Bu ihtiyaca çözüm olacak bir tür cetveli kendi adıyla geliştirmiştir. (O nedenle şükranlarımızı sunuyoruz 🙂 ) Bu cetvel sayesinde, iki uç nokta arasına istenilen basamaklar konularak gerçek tutumunu düşüncesine yakın bir değer elde edebilirsiniz. Evet/Hayır gibi kesin net sonuçlar yerine daha arada ve gerçek hisse yakın değerlere ulaşabilirsiniz.
Yine diğer bir malumunuz, anket doldurmak sıkıcı ve zorlu bir süreçtir. Tam bu noktada, Likert Ölçeği yardıma koşar ve bu zorlu süreci daha az acı ve sıkıntı ile geçmesini sağlar. Yanıtlayanlara büyük kolaylık sunar 🙂
En yaygın 5 seçenekli likert kullanılır. Fakat 4, 5,6 7, 9, 10,13 gibi değişen sayıda seçeneğe sahip ölçekler de vardır. Seçenek sayısını artırmak çok istenen bir durum değildir. Seçenek sayısı artıkça, daha ortalama yanıtlar verildiği tespit edilmiştir. Bunda, yanıt veren kişinin tutumundan emin olamaması ve güvenli gördüğü ortalama yaklaşım eğilimi devreye girdiği söylenmektedir. O nedenle en fazla 7 seçenekli düzen tercih edilmesi önerilmektedir.
Likert ölçeklerinin farklı varyasyonları, Guttman ölçeği, Bogardus ölçeği ve Thurstone ölçeği gibi, doğrudan insanların fikirlerini ölçmeye odaklanmıştır.
Likert Ölçeğinin Özellikleri
- Cevaplaması basit, kullanması kolaydır.
- Ölçülebilir veri toplama için kullanılır. Nicel veri sağlar.
- Uygulaması pratiktir. Kolay anlaşılır ve hızlı yanıtlanabilir.
Hangi durumda Likert Ölçeği Tercih Etmeliyim?
- Bir konu başlığını derinlemesine irdelemek ve insanların o konuda ne düşündüğünü öğrenmek için idealdir.
- İnsanların duygularını ölçmek için tercih edilebilir.
- Beş ve üstü puanlama ölçeği ile geri bildirim, memnuniyet, trend analiz edilebilir.
- En yaygın tercih edilen beşli likerttir. Fakat, daha fazla seçenek sunulması sonuçlarda daha fazla keskinlik oluşturmaya yardımcı olur.
Ufak bir uzmanlık ipucusu da paylaşmış olayım. Daha derin ayrıntı düzeyi varyansa denk gelmektedir. Ne kadar varyansa sahip olursanız bir kişinin düşüncelerindeki nüsansları o kadar iyi düzeyde öğrenebilirsiniz.
Likert Ölçek Türü
- Hatta Likert Ölçeği: Bir seçenek sunmadan aşırı geri bildirim toplamak için kullanılmaktadır.
- Önem için 4 Noktalı Likert Ölçeği: Araştırmacıların tarafsız bir seçim yapmadan dört aşırı seçeneğini dahil etmesini sağlar.
- 8 Noktalı Öneri Olasılığı: 4 Noktalı likert ölçeğinin bir vasyasyonudur. Tek farkı, geri bildirim toplamak için sekiz seçeneğe sahip olmasıdır.
- Odd Likert Ölçeği:
- 5 Puanlık Likert Ölçeği: Katılımcının beş cevap seçeneği arasından birini seçmesini ister.
- 7 Puanlık Likert Ölçeği: 5 seçenekli ölçeğin en uç noktalarına iki seçenek daha eklenmiş halidir.
- 9 Puanlık Likert Ölçeği: 7 seçenekli ölçeğin en uç noktalarına iki seçenek daha eklenmiş halidir.
Seçenek Sayısı Tek Olan Likert Ölçekler
- Ortadaki seçenek daima nötr bir değeri ifade eder.
- Tarafsız tutum sergilemeyi olanak kılar.
- Uzun anketlerde katılımcının meyilini algılamak kolaydır.
(Örneğin: 20 soruluk bir ankette katılımcı sıkılırsa, sıkıldığı yerden itibaren ortalama değeri yanıtlar.)
Seçenek Sayısı Çift Olan Likert Ölçekler
- Bir deneyimin beğenilip beğenilmediğini öğrenmek isteniyorsa tercih edilebilir.
- Ortadaki seçenek olmadığı için tarafsız olma halini ortadan kalıdır. O nedenle, zorunlu seçim sunan anketlerde kullanılır.
Likert Ölçeğinde Temel Kurallar
- Çok maddeli, tek boyutludur.
- Birden fazla özellik aynı anda/aynı ölçekte ölçülemez.
- Araştırılan özellikler “o özelliği somutlaştıran önermeler şeklinde tasarlanmalıdır”. Likert ölçeklerinin yapısı soru şeklinde tasarıma uygun değildir.
- Hangi tepki/cevap seçeneği/türü kullanılırsa kullanılsın puanlama birden (1) başlar. Puanlama sıfırdan (0) başlatılamaz.
- Eğer ölçülmek istenilen özellik çok boyutlu ise bu özelliğin alt boyutlara ayrılmalıdır.
- Eğer ölçek “bir değişkenin/özelliğin alt bileşenlerinden oluşuyor ve her alt bileşen ölçekte tek başına ölçülmek üzere tasarlanmış olarak yer alıyorsa” bu
durumda alt ölçek toplam puanları (kendi içlerinde kategoriler oluşturmak koşuluyla) değerlendirmeye alınabilir. - Alt ölçeklerden hiçbirisi tek başına ölçeğin bütününü temsil etmez.
- Önermeler tek başına geçerlilik sınaması dışında hiçbir işe yaramazlar. Hiç bir sınamaya tabi tutulamazlar.
Likert Ölçekli Verilerin Analizi
Genellikle, likert ölçekli veriler, istatistiksel veri analizi için sıralı veri olarak ifade edilir. (Bazı özel analizlerde aralık verileri olarak tanımlanabilir.)

Akademisyen, kullanıcı deneyimi ve arayüz tasarımı, veri görselleştirme, web/mobil uygulama geliştirme.
Kemal ŞAHİN'i yakından tanıyın.