Bilgi mimarisi, dijital projeler içerisinde anlamlı ve uygun bilginin gerekli zaman erişebilir olmasını hedefler. Amaç bilginin bütünün değil organizasyonunu, kategorisini ve hiyerarşisinin de kurgulanmasıdır. Bununla beraber ürün içerisindeki akışların düzenli ve kullanıcı hareketlerinin net ve konforlu olabilmesi için bütün yönlendirmeleri de barındırır.

Üç ana bileşene göre inşa edilir: Kullanıcı, bağlam ve içerik.

Her bir bileşende öncelikli olarak aşağıdaki sorular ve benzerlerinin yanıtı aranır. Bilgi mimarisi ondan sonra inşa edilir.

İçerik (Content)

• Ne tür bilgiler mevcut?
• Kullanıcıyla ilişkisi nedir?

İçerik, belge veya veri türlerinden, içerik nesnelerinden, hacimden ve mevcut yapılardan oluşur.

Bağlam (Context)

• Kullanıcı içeriği nerede arıyor?
• Kullanıcı içerikle ne zaman, neden ve nasıl etkileşime giriyor?

Bağlam iş hedefleri, finansman, kültür, teknoloji, politika, kaynaklar ve kısıtlamalarla ilgilidir. Dijital projelerde cihazın kendisi yani ortam, bağlam olarak değerlendirilir.

Kullanıcı (User)

• İçeriği kim tüketiyor?
• Hangi değeri elde ediyor?
• Ne gibi beklentileri var?

Kullanıcılar hedef kitleyi, görevleri, ihtiyaçları, deneyimleri ve bilgiyi nasıl aradıklarını içerir.

Çağımızın en büyük problemi kısıtlı zamanı etkili ve güçlü yönetebilmek için bilgi mimarisinin doğru ve özenli olarak hazırlanması gerekir. Bilgi mimarisi, kullanıcının özelliklerine göre bağlam içerisinde en etkili ve yeterli miktarda bilgiyi sunar.  Böylece, kullanıcı beklentileri doğrultusunda en az eforla bulunduğu şartta en gerekli ve yeterli bilgiye erişim sağlayabilir.

Bilgi mimarisi çok farklı disiplinle iç içedir. Özellikle kullanıcı deneyimi tasarımı süreçleriyle yakın çalışır. Ama genel itibariyle çok daha temel ve üst düzey bir bakış olanağı sağlar. O nedenle kullanıcı deneyiminden bağımsız olarak düşünülmesi ve planlanması gerekmektedir.

Bilgi Mimarisine Yönelik Araştırma Teknikleri

Kullanıcı deneyimi tasarımında kullanılan araştırma yöntemlerinin bir çoğu bilgi mimarisinin tasarımı esnasından da geçerlidir. O yazıma da göz atmanızı tavsiye ediyorum.

Kullanıcı görüşmeleri: Projenin kullanıcılarının özelliklerini, tutumlarını ve davranışlarını keşfetmeye ve tanımlamaya yönelik yürütülen çalışmalardır.

Kart Sıralama Tekniği (Card Sorting): Kart gruplaması ve ağaç testi olarakta adlandırılmaktadır. Uygulama içerisindeki bilginin sınıflandırılmasını ve kategorize edilmesi için yapılır. Kullanıcıların zihinsel modellerinin keşfedilmesini sağlar.

Kullanılabilirlik testleri: Kurgulanan yapıdaki akışların ve görevlerin kullanıcı hareketleri ile uyumluluğunu anlamak için gereklidir. Akışların prüzsüz ve net olabilmesini sağlar.

Bağlamsal görüşme: Kullanıcıların birebir kendi ortamlarındaki kullanım davranışlarını tespit etmek ve kullanıcıların ürünlerle olan etkileşimi gözlemlemek için yürütülen çalışmalardır.

İhtiyaca Yönelik Bilgi Mimarisi

Kullanıcılar bilgiye dört ana ihtiyaçlarına yönelik erişmek isterler.

• İstenen ve bilinen bir şeyi arama
• ilham alma, fikir alma
• Derinlemesine bilgi alma, detay toplama
• Tekrar ulaşma, tekrar elde etme

Bu ihtiyaçlara yanıt aranırken, kullanıcıya en kısa yoldan (diğer bir ifade ile en az tıklama ile) en kısa sürede (diğer bir ifade ile düşük yükleme süreleri ile) bilgi sunulmalıdır.