Anket, cevaplayıcılardan bilgi almak için formüle edilmiş ve içeriğinde düzenlenen soru grupları barındırır.
Anket hazırlanken aşağıdaki hususlara dikkat etmek önemlidir:
- Yanıtlama esnasında hata en aza indirilmelidir.
- Anketin cevaplayıcıyı görüşmeye katılım için, iş birliği için ve görüşmenin tamamlanması için teşvik etmesi, motive etmesi ve cesaretlendirmesi gerekir.
- Sorular net ve anlaşılır olmalı, gerekli yanıtı en kısa yoldan alabilecek şekilde düzenlenmesi gerekmektedir.
- Anketi yanıtlayanlar, örnekleme uygun olarak seçilmelidir.
Anketin Genel Yapısı
Üç ana bölümden meydana gelir.
- Tanıtım:
- İnandırıcı ve ikna edici bir tanıtım içermelidir. Anketin kim tarafından ne amaçla yapıldığı net olarak tanımlanmalıdır.
- Yapı ve içerik:
- Araştırmanın problemini çözmek için ihtiyaç duyulan bilgiyi kapsayan sorulardan meydana gelmelidir.
- Ana (Temel) Veri:
- Tipik olarak, demografik çözümleme için sorular barındırır. Katılımcıların yaşam stillerini anlamak için eklenen sorulardır.
- Seçildiği ana kütleyi temsiliyet gücünü ortaya koyar.
- Alt grup analizleri yapabilmek için önemlidir. (Cinsiyet, yaş gibi)
- Katılımcı hakkında tamamlayıcı bilgi edinilmesini sağlar. (Adres, telefon gibi)
Anket Tasarımı ve Oluşturulması
Aşağıdaki aşamalarını içermektedir.
- Öncül Hususlar
- Bilginin çeşidi, örneklem, metot türü anket oluşturulurken göz önünde bulundurulmalıdır. Bu üç husus birbiri ile ilişkilidir.
- Anketin veri toplamadan sonra nasıl çizelgelendiği ile ilgili raporlama önemlidir.
- Gereksiz yere uzun olmamalıdır. Sadece amacını yerine getirecek ölçüde uzun olmalıdır.
- Her soru araştırmanın amacıyla bağlantılı olmalıdır.
- Bilginin doğruluğu cevap verenin isteğine ve ilgisine bağlıdır. İstekli olması doğru cevap veriyor olduğunu göstermez.
- Soru İçeriği
- Anketi hazırlarken her soru için şu sorulara yanıt aranmalıdır?
- Bu soru gerekli mi?
- Cevaplayıcı soruyu anlayabilir mi?
- Soru talep edilen bilgiyi ortaya çıkarmada yeterli olacak mı?
- Cevaplayıcının sorulara cevap vermek için yeterli bilgisi var mı?
- Birden fazla cevabı ortaya çıkaran sorulardan kaçınılmalıdır (Örnek: ne zaman ve nerede alışveriş yaptınız?)
- Anketi hazırlarken her soru için şu sorulara yanıt aranmalıdır?
- Anketin Konuya Uygunluğu ve Dili
- Kullanılan dilin üslubu hedef ana kütleye uygun olmalıdır.
- Soruları yeteri kadar uzun olmalıdır. Gereksiz uzun olmamalıdır.
- Soruların anlatım biçiminde belirsizlik ve anlaşılmazlık olmamalıdır.
- Önyargılı kelimeler, yönlendirici veya hileli sorulara yer verilmemelidir. (Önyargılı kelimeler duygusal tepkilere sebep olabilir.)
- Tahminleme ve genelleştirme için soru sorulmamalıdır.
- Varsayıma dayanan sorular içermemelidir. (“-ecek,-acak” ve “ebilir-abilir” gibi eklerden sorularda kaçınılmalıdır çünkü bu ekler kişileri tahminde bulunmaya teşvik eder.)
- Negatif sorulardan kaçınılmalıdır. (Cevaplayanın katılıp katılmadığı sorulan sorulardan kaçınılmalıdır. Çünkü bu tip katılımcıyı tahmine teşvik eder.)
- Yanıt Formatı Tipleri
- Ankette yer alan soruların iki ana biçimi bulunmaktadır; Yapısal olmayan (açık uçlu) ve yapısal olan sorular.
- Yapısal olmayan (açık uçlu) sorular
- Yanıt önermeyen sorulardır.
- Serbest cevaba izin verir. Her cevabın uzun olması gerekmez.
- Katılımcının kendi görüşlerini kendi sözcükleri ile alınması gereken noktalarda kullanılan soru tipidir.
- Bu tip sorularda, katılımcının yüksek eforu gerektiği için ankete açık uçlu sorularla başlamak, anketin devamlılığını olumsuz etkileyebilir.
- Yapısal olan (kapalı uçlu) sorular
- Tüm mümkün cevapların önceden belirlendiği sorulardır.
- Yanıtlaması kolay ve hızlıdır.
- Sayısallaştırmak kolaydır.
- İki seçenekli veya çok seçenekli olabilir.
- Cevaplama sıralaması önemlidir. Sıralama katılımcının yanıtını etkiler.
- Cevap seçenekleri kapsamlı ve birbiriyle çakışmayacak şekilde düzenlenmelidir.
- Cevap seçenekleri sıralı olmalıdır, geçmiş çalışmalardan ilham alınabilir. Eğer çok fazla seçenek olursa muhtemel seçenekler listelenmeli bunun dışında kalanlar diğer başlığı altında toplanmalıdır.
- Yapısal olmayan (açık uçlu) sorular
- Ankette yer alan soruların iki ana biçimi bulunmaktadır; Yapısal olmayan (açık uçlu) ve yapısal olan sorular.
- Soru Düzeni
- Özellikle, internet üzerinden yapılan anketlerde soru düzeni çok önemlidir.
- Önceki sorular ilgiyi arttırmak için güven vermelidir.
- Mahcup edici, can sıkıcı sorular anketin sonunda olmalıdır.
- Sonraki sorular için cevapların önerilmesinden kaçınılmalıdır.
- Soruların tümü genelden özele gitmelidir. Sorudan soruya, konudan konuya mantıklı bir sıra izlemelidir.
- Özellikle telefon üzerinden yapılan anketlerde, huni ve ters yüz edilmiş huni; düzenin önemli bir belirleyici özelliğidir.
- Bu düzene göre öncelikle genel sorular sorulur, daha sonra birbiri ardınca daha spesifik ve dar alanlı sorulara geçilir.
- Bu tip yaklaşım, önceki sorularda sapmayı en az seviyeye indirir.
- Soru Yerleşimi
- Demografik ve hassas sorular daima en son bölüme yerleştirilmelidir.
- Eğer anket, birçok başlığa işaret ediyorsa, aynı başlıklara odaklanan soruları bir araya toplamak önerilmektedir.
- Bir başlık içerisinde soruların genelden özele doğru sıralanmasıdır.
- Ankette tüm sorular ve bölümler cevaplamak zorunlu olmamalıdır. Bazı soru veya bölümler cevaplayıcı tarafından atlanabilir.
- Rahat okuma için doğru yazı tipi seçilmelidir.
- Soruları cevaplandırmak için kolaylaştırılmış olması gerekmektedir.
- Anketin Ön-testi ve Yeniden Gözden Geçirilmesi
- Sınırlı sayıda potansiyel cevaplayıcıya ve anketin eksikliklerini görebilecek kişilere uygulanmasından oluşmaktadır.
- Anketler ilk tasarlandığında, kararsız, belirsiz sorular içerebilir. Bu adım sayesinde bu tip durumların önüne geçilebilir.
- Ön-test için istekli ve ilgili küçük bir grup belirlenir.
- Ön-test bilgi ve protokol metodundan oluşmaktadır.
- Bilgi Metodu: Cevaplayıcı anketi birebir yanıtladığı gibi anket ile genel olarak yorumlarını, soruları anlama ve yönlendirme gibi durumlarını paylaşır.
- Protokol Metodu: Bu metot katılımcının anketi doldururken ya da görüşme sürerken yüksek sesle düşünmesini içerir.
- Anket ile ilgili yerleşme, soru akışı, kelime anlamı, soru zorluğu, dallanma talimatları gibi her konuya dikkat edilmelidir.
- Öntestteki cevaplayıcılar hedef anakütlenin temsilcileri olmalıdır, yani hedef anakütledekilere benzer karakteristiklere, davranışlara ve fikirlere sahip olmalı ve konuyla alakalı olmalıdır.
- Anketin Sunumu
- Katılımcıya doğru kanal üzerinden uygun formatta sunulmalıdır.
- Görüşmeciler doğru ve net ifadeler ile katılımcılara kendilerini tanıtmalıdır.
- Eğer yüz yüze yapılmayan bir anket ise, giriş bölümü ya da anketin yanında gönderilen bir mektup ile amacı ve faydaları net olarak açıklanmalıdır.